توسعه علمی، مبنای توسعه ملی و شرط بقای آن است

به نقل از مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، پیش از ظهر امروز فخرالدین احمدی دانش آشتیانی در جشنواره تجلیل از برگزیدگان پژوهش و فناوری دانش آموزی که در دبیرستان شریعتی منطقه دو تهران برگزار شد، اظهارکرد: به دانش آموزان پژوهشگر برگزیده و به مسئولان و نهادهای دست اندرکار این انتخاب فرخنده، صمیمانه تبریک وخسته نباشید عرض می کنم.

وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: جشنواره ها در هر سطح و با هر زمینه ای که باشند،  نماد و نهاد جلب توجه، حساسیت و مشارکت نخبگان و عامه مردم در اموری هستند که در فرآیند توسعه همه جانبه ، موزون  و متوازن کشور تاثیر گذار و پیش برنده‌اند، این مراسم هم از همین قاعده مستثنی نیست.

وی خاطرنشان کرد: توسعه علمی، مبنای توسعه ملّی و شرط بقای آن است، «توسعه » علمی بر کشف استعدادها و ظرفیت های نهفته و ارتقای سطح و حجم سرمایه علمی کشور بنا نهاده شده است. مهمترین بخش این سرمایه و ظرفیت علمی را بخش نوجوان و جوان آن تشکیل می دهد.

دانش اشتیانی افزود: اندیشمندان  و دانشمندان نوجوان و جوان» وقتی به درستی کشف و شناخته شوند و در مسیر صحیح رشد و شکوفایی قرار گیرند، می توانند در فرآیند رشد خلاقیت و نوآوری و ترویج علم و توسعه پژوهش در سطوح مختلف جامعه موثّر باشند.

وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: کلام درستی است که « علم امروز ، فنّاوری فرداست » ولی باید به مقدّمه این مهم هم توجّه کرد. رشد علم ، بدون رشد خلاقیت و بدون غلبه  «فرهنگ نوآوری» بر حوزه آموزش – در همه سطوح آن از پیش دبستانی و ابتدایی تا آموزش متوسطه و عالی  - امری ناممکن است. «پرورش» ، مقدّم «بر آموزش» است.

وی گفت: به عنوان کسی که خود را متعلّق به هر دوحوزه «مدرسه» و «دانشگاه» می داند و میان «آموزش و پرورش» و نظام «علوم ، تحقیقات و فناوری» ، به ضرورت وجود ارتباط ارگانیک  و هم سرشتی قائل است ، معتقدم همه ما باید کاری کنیم که اساس سیستم آموزشی ، تربیت دانش آموز و دانشجوی متفکّر و خلاق باشد.

پژوهشگر بودن یک ضرورت در نظام تعلیم و تربیت است

دانش آشتیانی اظهارکرد: پژوهشگری ، زاییده آموزش نیست ، بلکه پایه آموزش است . پژوهشگر بودن تنها یک فضیلت در نظام آموزش نیست ، بلکه یک ضرورت در نظام تعلیم و تربیت است.

خلق و تولید علم با آموزش های بسته بندی شده و با تکیه بر محفوظات به انجام نمی رسد. شکوفایی علم از ابتدا تا انتها ، محصول پژوهش مدار شدن آموزش است .

وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: وقتی صحبت از اولویت پرورش برآموزش و اولویت پژوهش بر آموزش می کنیم، مقصودمان محدود شدن در صورت گرایی و فرمالیسم نیست . به عبارت دیگر منظور ، اضافه کردن دستوری بر دستورهای دیگر و بخشنامه ای بر بخشنامه های دیگر نیست ، بلکه منظور ، متحول کردن نگرش ها و اصلاح فرآیندها و ساختارهای یادگیری بر پایه آن است.

وی افزود: آموزش جدید درجهان به طور اعم و در جامعه ما به طور اخص ، نیازمند فهمی جدید ، رویکردی جدید و سیاست‌ها و برنامه های جدید است. رهیافت ها  و دستاوردهای جدید نظری و اسناد و برنامه های توسعه ای بالادستی مانند «سند تحول آموزش و پرورش» ما را به این نقطه مهم راهبری می کند که  «تفکر خلاق» و «فهم پژوهش بنیاد » را مبنای آموزش قرار دهیم.

دانش آشتیانی خاطرنشان کرد: واقعیت ها نشان می دهند که در مقام اجرا هنوز موانع جدّی اعم از شناختی ، ساختاری و اجرایی در مسیر بنیادی کردن پژوهش در نظام آموزش وجود دارد.

وی گفت: تغییر در نگرش » تنها یک مساله درون بخشی نیست ؛ مسأله ای ملّی است که حدّاقل باید در همه سطوح تصمیم گیری ملیّ احساس و درک فایده مند و اثربخش بودن تحقیق به وجود آید و « تحقیقات » نیز بنای نیل به هر برنامه موفقِ توسعه قلمداد شود.

عضو کابینه دولت تدبیر و امید افزود: تحقیقات، بخش زینتی یا بخش توجیه گر آنچه در حالِ انجام است تلقی نشود. پژوهش یک نیاز جدّی و یک ضرورت سرمایه گذارانه به شمار آید ، نه یک فعالیت حاشیه ای ، خدماتی و مصرفی !

وی گفت: پژوهش شرط لازم برای اعتلای آموزش ، رشد خلاقیت ، ارتقای نوآوری ، بومی شدن دانش و گسترش مرزهای علم تلقی شود.

آموزش پژوهش مدار باید از مدرسه آغاز شود

دانش آشتیانی تصریح کرد: آموزش «پژوهش مدار» ، از « مدرسه » شروع شود ولی « در مدرسه» نماند. از نظر طولی حدّاقل تا بالاترین سطوح آموزش عالی ادامه یابد و از نظر عرضی همراهی و همکاری همه نهادهای رسمی و غیررسمی ،  حاکمیتی و مدنی را در بر بگیرد.

وزیر آموزش و پرورش افزود: تحوّل در فرآیندها » و«ساختارها» با مبنا قرار دادن « دانش آموز پژوهشگر» و «مدرسه پژوهش گرا» ، اصلاح رویکردها ، مقررات و برنامه های موجود را می طلبد.

دانش آشتیانی اظهارکرد: باید موانعی که نمی گذارند « مدرسه محیط یادگیری همه باشد» رفع شوند.

وی افزود: باید برای پژوهشگر شدن دانش آموز ، به پژوهشگر شدن معلّم ،  به پژوهشگرا شدن مدیریت مدارس و به پژوهش محور شدن سیستم سیاست گذاری ، مدیریتی و اجرایی دستگاه آموزش و پرورش و آموزش عالی پرداخت . دانش آموز پژوهشگر از مدرسه غیرپژوهشی بیرون نمی آید . خلاقیت در پژوهشگری     دانش آموز باید نتیجه نوآوری مدرسه باشد ، نه حاصل فاصله گرفتن او از نظام تعلیم و تربیت رسمی.

دانش آشتیانی بیان کرد: بازنگری و تدوین نظام ارزشیابی آموزشی  و نظام تخصیص اعتبارات و چابک کردن فرآیندهای اجرایی و اصلاح مقررات به سود « پژوهش » و کاهش دیوان سالاری های فرساینده به سود «مدرسه» ، از جمله  ضرورت های پیش روی ماست.

وزیرآموزش و پرورش اظهارکرد: باید به تفکّر و نوآوری در آموزش به جدّ بها دهیم . از نقش دادن و محور قرار دادن دانش آموز در سطوح مختلف نهراسیم. ضرورت آزمون و خطا در آموختن برای دانش آموزان را  بپذیریم . پژوهش وقتی جدّی است که نقش آفرین اصلی آن دانش آموزان بوده و بقیه در خدمت دانش آموز و تسهیل گر کار او باشند.

وی افزود: باید آموزش و پرورش درهای خود را به سوی نهادهای مولّد اندیشه ، به سوی تجربه ها و مدارس خلاق ، به سوی مؤسسات علمی ، فرهنگی ، هنری و مدنی که راه های نو در رشد و ارتقای آموزش ، پژوهش ، تفکّر و خلاقیت را  پیموده اند ، بازکند.

دانش آشتیانی گفت: باید به سوی مسأله محوری «پژوهش » ، مساله محوری »آموزش» و موضوع محوری «تحقیقات» رفت . زمان تحقیقات انتزاعی و محدود سپری شده است ، اینک زمان تحقیقات میان رشته ای و تلفیقی است ( اشاره به تجربه بسته زمین در مدرسه مفید).

عضو کابینه تدبیر و امید افزود: نکته دیگر اینکه در توسعه پژوهش و توجّه به رقابت های پژوهشی در مدرسه به دام کلیشه های رایج نیفتیم .در این میان توجّه به تفاوت پژوهش کودکان و نوجوانان با پژوهشگری محققان ، دانشمندان بزرگسال ضروری  است.

وی افزود: پژوهش در میان کودکان و نوجوانان عمدتاً از انگیزه های کنجکاوانه و میل به پرسشگری و شناخت محیط نشأت می گیرد که با تخیّل خلاقانه، علاقه مندی به تجربه های فرا واقع و ساختن دنیای فانتزی هم می تواند آمیخته باشد.

دانش آشتیانی افزود: اگر آموزشی در پژوهشگری هست ، باید بتواند به خلاقیت و دوری آنان از کلیشه ها اهمیت بدهد ، نه اینکه باعث شود در بهترین حالت ، کودکان و نوجوانان ما کپی های ناقص و ضعیفی از پژوهش های رایج تهیه و ارائه کنند.

وی اظهارکرد: بگذاریم کودکی و نوجوانی به درون دنیای پژوهش وارد شود ، کودکان و نوجوانان را اسیر دیوارهای پژوهش و اسیر دیوارهای آموزش نکنیم. «خلاقیت و نوآوری» مهمترین عوامل صیانت سرمایه های انسانی ماست.

وزیر آموزش و پرورش گفت: همان چیزی که اساس تعلیم و تربیت در اسلام ، اساس تجربه تمدنی و علمی ایران و جوهر تأکیدات امام راحل (ره) و رهبری معظم انقلاب در این دوران است.